POWOŁANIE CZŁOWIEKA

"Jezus Chrystus zawsze czynił to, co podobało się Ojcu (zob.J8,29). Podobnie Jego uczniowie są wezwani do życia przed obliczem Ojca, który widzi w ukryciu (zob. Mt 6,6) by stać się doskonałymi, jak Ojciec niebieski" (zob. Mt 5,48; KKK 1693).

CZŁOWIEK OBRAZEM BOGA

"Rzekł Bóg: Uczyńmy człowieka na Nasz obraz, podobnego Nam... Tak stworzył Bóg człowieka na swe wyobrażenie, na wyobrażenie Boga go stworzył" (Rdz 1,26-27).

Przez co człowiek jest obrazem Boga?

Szczególnym znakiem obrazu Bożego w człowieku jest prawdziwa wolność, którą się cieszy.

Jak w sposób dobry korzystać z wolności?

Człowiek wtedy dobrze korzysta z wolności, gdy kieruje się w życiu prawem moralnym, które przynagla go do czynienia dobra, a unikania zła. Prawo to istnieje w sumieniu człowieka.

Dlaczego człowiek podatny jest na zło?

Człowiek podatny jest na zło, ponieważ jego natura została zraniona grzechem pierworodnym, wskutek czego źle używa on swojej wolności. Postępuje nawet wbrew woli Bożej.

Jak możemy przezwyciężyć skłonność do zła?

Skłonność do zła możemy przezwyciężyć łaską wysłużoną nam przez Chrystusa, która odbudowuje to, co zepsuł grzech.

Jak poznajemy samych siebie?

Samych siebie poznajemy w świetle nauki Chrystusa, ponieważ w pełni odsłania nam ona prawdę o człowieku i jego wzniosłym powołaniu.

Do czego człowiek jest powołany?

Człowiek jest powołany przede wszystkim do szczęścia wiecznego. Jest bowiem obdarzony duszą duchową, rozumem, wolną wolą, i od chwili swego poczęcia zwrócony jest do Boga i do wiecznego szczęścia.

Jak człowiek osiąga doskonałość?

Swoją doskonałość człowiek osiąga w poszukiwaniu i umiłowaniu tego, co prawdziwe i dobre.

POWOŁANIE DO SZCZĘŚCIA

"Radości waszej nikt wam nie zdoła odebrać" (J 16,22).

O czym uczą nas błogosławieństwa?

Błogosławieństwa ewangeliczne ukazują nam to, do czego nas Pan Bóg powołał. Powołał nas do:

• Królestwa Bożego,

• oglądania Boga,

• czestnictwa w naturze Bożej,

• życia wiecznego,

• usynowienia,

• odpoczynku w Bogu.

Co wiemy o szczęściu wiecznym?

Wiemy iż szczęście wieczne w niebie jest darem Bożym darmo danym; jest ono nadprzyrodzone, podobnie jak łaska, która do niego prowadzi.

WOLNOŚĆ CZŁOWIEKA

"Powołam jesteście do wolności. Tylko nie bierzcie tej wolności jako zachęty do hołdowania ciału, wręcz przeciwnie, wolnością ożywieni, służcie sobie wzajemnie" (Ga 15,13).

Co to jest wolność?

Wolność jest to możliwość podejmowania przez siebie dobrowolnych działań. Doskonałość osiąga ona, gdy jest ukierunkowana na Boga, który jest najwyższym dobrem.

Dlaczego Pan Bóg obdarzył człowieka wolnością?

Pan Bóg dał człowiekowi wolność, aby z własnej ochoty szukał Stworzyciela i dobrowolnie dochodził do doskonałości.

Co dla człowieka oznacza wolność?

Wolność sprawia, że człowiek odpowiada za czyny, których jest dobrowolnym sprawcą.

Czy odpowiedzialność człowieka za czyny może być ograniczona?

Odpowiedzialność za czyny może być zmniejszona lub zniesiona na skutek niewiedzy, przymusu, strachu oraz innych czynników psychicznych lub społecznych.

Z czego wypływa prawo do korzystania z wolności?

Prawo do korzystania z wolności wypływa z godności człowieka.

Kto wyzwolił nas ku wolności?

"Ku wolności wyswobodził nas Chrystus. A zatem trwajcie w niej i nie poddawajcie się na nowo pod jarzmo niewoli!" (Gal 5,1).

MORALNOŚĆ CZYNÓW LUDZKICH

Chrześcijaninie Poznaj swoją godność. Stałeś się uczestnikiem Boskiej natury, poznaj więc niegodne obyczaje przeszłego życia i już do nich nie wracaj" (św. Leon Wielki).

Od czego zależy moralność czynów ludzkich?

Moralność czynów ludzkich zależy:

• od wybranego przedmiotu działania;

• od zamierzonego celu, czyli od intencji;

• od okoliczności działania.

Przedmiot, cel i okoliczności, tworzą trzy tak zwane źródła moralności czynów ludzkich.

Kiedy czyn jest moralnie dobry?

Czyn jest moralnie dobry, gdy jednocześnie jego przedmiot, cel i okoliczności są dobre.

Które uczynki są najważniejsze?

Najważniejszymi uczynkami są:

• modlitwa,

• post,

• jałmużna.

MORALNOŚĆ UCZUĆ

"Uczucia są złe, gdy miłość jest zła; dobre, gdy miłość jest dobra" (św. Tomasz z A.).

Co rozumiemy przez uczucia?

Przez uczucia rozumiemy odczucia lub doznania. Człowiek dzięki swoim uczuciom przeczuwa dobro i przewiduje zło.

Jakie uczucia są podstawowe?

Podstawowymi uczuciami są: miłość i nienawiść, pragnienie i obawa, radość, smutek i gniew.

Uczucia są z natury dobre czy złe?

Uczucia, jakie budzą się w nas, nie są ani dobre, ani złe. Dobro lub zło moralne otrzymują one dopiero w zależności od rozumu i woli.

Czy uczucia mogą się przekształcać?

Uczucia mogą przekształcać się w cnoty lub też zniekształcać się w wady.

Na czym polega doskonałość dobra moralnego?

Doskonałość dobra moralnego polega na tym, że nie tylko wola, ale i "serce" kieruje człowieka ku dobru.

SUMIENIE MORALNE

"Wgłębi sumienia człowiek odczuwa prawo, którego sam sobie nie nakłada, lecz któremu winien być posłuszny" (KDK 16).

Co to jest sumienie?

Sumienie moralne jest sądem rozumu, dzięki któremu człowiek ocenia jakość moralną konkretnego czynu.

Jaką rolę pełni sumienie w życiu moralnym?

Dla człowieka, który popełnił zło, wyrok jego sumienia stanowi rękojmię nawrócenia i nadziei.

Jak kształtować sumienie?

Słowo Boże jest źródłem na naszej drodze, dlatego powinniśmy przyjmować je przez wiarę i modlitwę oraz stosować w praktyce. W ten sposób formuje się sumienie.

Czy zawsze należy słuchać sumienia?

Człowiek zawsze powinien być posłuszny prawemu sądowi swego sumienia.

CNOTY

"Celem życia cnotliwego jest upodobnienie się do Boga" (św. Grzegorz z Nyssy).

Co to jest cnota?

Cnota jest trwałą dyspozycją do czynienia dobra.

Jaką rolę spełniają cnoty w naszym życiu?

Cnoty ludzkie, jako trwałe dyspozycje umysłu i woli:

•  regulują nasze czyny,

• porządkują nasze uczucia,

• kierują naszym postępowaniem zgodnie z rozumem i wiarą.

Co to są cnoty kardynalne?

Kardynalnymi nazywamy cnoty główne, wokół których grupują się wszystkie inne cnoty. Cnotami kardynalnymi są:

• roztropność,

• sprawiedliwość,

• męstwo,

• umiarkowanie.

Co to jest roztropność?

Roztropność jest to cnota, która uzdalnia rozum do rozeznawania dobra i do wyboru właściwych środków do jego pełnienia.

Co to jest sprawiedliwość?

Sprawiedliwość jest to cnota, która sprawia, że oddajemy Bogu i bliźnim to, co im się należy.

Co to jest męstwo?

Męstwo jest to cnota, która zapewnia nam wytrwałość w trudnościach i stałość w dążeniu do dobra.

Co to jest umiarkowanie?

Umiarkowanie jest to cnota, która pozwala opanować pociąg do przyjemności zmysłowych i zapewnia równowagę w używaniu dóbr doczesnych.

Co to są cnoty moralne?

Cnotami moralnymi nazywamy te cnoty, które zdobywamy własnym wysiłkiem. Pomagają nam one w dążeniu do Boga.

Co to są cnoty teologiczne?

Cnoty teologiczne, zwane także Boskimi, odnoszą się bezpośrednio do Boga,

• którego poznajemy przez wiarę,

• w którym pokładamy nadzieję i

• którego miłujemy.

Ile jest cnót teologicznych?

Są trzy cnoty teologiczne: wiara, nadzieja i miłość. Kształtują one i ożywiają wszystkie cnoty moralne.

Co to jest wiara?

Wiara jest to cnota, dzięki której wierzymy w Boga i w to wszystko, co On nam objawił, a co Kościół podaje nam do wierzenia.

Co to jest nadzieja?

Nadzieja jest to cnota, dzięki której oczekujemy od Boga życia wiecznego i łask, wspomagających nas w zdobywaniu zasług na niebo.

Co to jest miłość?

Miłość jest cnotą, dzięki której miłujemy Boga nade wszystko, a naszych bliźnich ze względu na Boga.

Niezrównany, poetycki, obraz miłości przekazał nam święty Paweł Apostoł, w Pierwszym Liście do Koryntian (13,4-7):

• "Miłość cierpliwa jest

• łaskawa jest.

• Miłość nie zazdrości,

• nie szuka poklasku,

• nie unosi się pychą;

• nie dopuszcza się bezwstydu,

• nie szuka swego,

• nie unosi się gniewem,

• nie pamięta złego;

• nie cieszy się z niesprawiedliwości,

• lecz współweseli się z prawdą.

• wszystko znosi,

• wszystkiemu wierzy,

•  we wszystkim pokłada nadzieję,

• wszystko przetrzyma".

W jakim celu Duch Święty udziela swoich darów?

Duch Święty udziela swoich darów dla podtrzymania życia moralnego chrześcijan. Czynią one wiernych uległymi wobec natchnień Bożych.

Ile darów Ducha Świętego podaje Tradycja?

Tradycja wylicza siedem darów Ducha Świętego. Są to dary:

• mądrości,

•  rozumu,

• rady,

•  męstwa,

• umiejętności,

• pobożności,

• bojaźni Bożej.

Co to są owoce Ducha Świętego?

Owocami Ducha Świętego nazywamy doskonałości, które kształtuje w nas Duch Święty, jako zadatek wiecznej chwały.

Jakie są owoce Ducha Świętego?

Tradycja wymienia dwanaście owoców Ducha Świętego:

"miłość, wesele, pokój, cierpliwość, uprzejmość, dobroć, wspaniałomyślność, łaskawość, wierność, skromność, wstrzemięźliwość, czystość" (Gal 5,22).

GRZECH

"To jest moja Krew Przymierza, która za wielu będzie wylana na odpuszczenie grzechów" (Mt 26,28).
 

Co to jest grzech?

Grzech jest to świadome i dobrowolne przekroczenie przykazania Bożego lub kościelnego.

Czy grzeszy się tylko czynem?

Grzeszyć można:

• myślą,

• mową,

•  uczynkiem i

• zaniedbaniem dobrego.

Jakie zło pociąga za sobą grzech?

Kto grzeszy, rani cześć i miłość Boga, a także własną godność dziecka Bożego oraz naraża duchowe dobro Kościoła.

Gdzie jest główne źródło grzechu?

Źródłem wszystkich grzechów jest serce człowieka

Co to znaczy popełnić grzech śmiertelny?

Popełnić grzech śmiertelny, znaczy to wybrać świadomie i dobrowolnie coś, co jest w poważnej sprzeczności z prawem Bożym i z celem ostatecznym człowieka. Niszczy miłość, bez której szczęście wieczne jest niemożliwe. Przy braku skruchy powoduje on śmierć wieczną.

Co to jest grzech powszedni?

Grzech powszedni stanowi nieporządek moralny, który jednak nie niszczy miłości i dlatego da się go naprawić.

Jak można naprawić grzech powszedni?

Nieporządek moralny spowodowany przez grzech powszedni można naprawić przez dobre czyny płynące z miłości.

Jakie skutki pociąga za sobą powtarzanie tych samych grzechów?

Powtarzanie tych samych grzechów, nawet powszednich, rodzi wady, wśród których wyróżniają się grzechy główne.

Które grzechy należą do głównych?

Jest siedem grzechów głównych:

Jakim cnotom sprzeciwiają się grzechy główne?

Grzechy główne sprzeciwiają się siedmiu cnotom:

• pokorze,

• szczodrobliwości,

• czystości,

• życzliwości,

• umiarkowaniu,

• łagodności,

• pilności w dobrym.

CZŁOWIEK A SPOŁECZNOŚĆ

"Społeczność ludzka... jest przede wszystkim wartością duchową. Dzięki niej ludzie, współdziałając ze światem prawdy, przekazują sobie wzajemnie swoją wiedzę, mogą bronić swoich praw i wypełniać obowiązki, otrzymują zachętę do starania się o dobra duchowe" (Jan Paweł II)

Dlaczego człowiek musi żyć w społeczności

Człowiek potrzebuje życia społecznego, aby mógł rozwijać się zgodnie ze swoją naturą.

Jakie społeczności odpowiadają człowiekowi?

Naturze człowieka najbardziej odpowiada społeczność rodzinna i państwowa.

Co mają mieć na celu instytucje społeczne?

Wszystkie urządzenia społeczne winne mieć na celu człowieka i jego dobro.

Na czym polega zasada pomocniczości?

Zasada pomocniczości mówi, że ani państwo, ani żadna inna większa społeczność nie powinny zastępować inicjatywy i odpowiedzialności osób oraz mniejszych ugrupowań społecznych.

Jak społeczność ma traktować swoich członków?

Społeczność powinna sprzyjać praktykowaniu cnót, a nie stawać temu na przeszkodzie.

Gdzie szukać rozwiązania kwestii społecznej?

Kwestie społeczne należy rozwiązywać w świetle Ewangelii. Tam, gdzie grzech niszczy klimat społeczny, trzeba odwoływać się do nawrócenia serc i do łaski Bożej.

ŻYCIE SPOŁECZNE

"Gromadząc się razem, szukajcie tego, co pożyteczne dla wszystkich" (List Barnaby, 4).

Czy społeczność potrzebuje władzy?

Każda społeczność ludzka potrzebuje władzy, by trwać i rozwijać się.

W jakim znaczeniu władza pochodzi od Boga?

Społeczność polityczna i władza publiczna opierają się na naturze ludzkiej i dlatego należą do porządku ustanowionego przez Boga.

Kiedy władza sprawowana jest w sposób prawowity?

Władza sprawowana jest w sposób prawowity, gdy służy osiąganiu dobra wspólnego, środkami moralnie godziwymi.

Jakie ustroje polityczne są uprawnione?

Różne ustroje polityczne są uprawnione, pod warunkiem, że dążą one do dobra wspólnego.

Z czym powinna się liczyć władza polityczna?

Władza polityczna powinna się liczyć z porządkiem moralnym i prawem obywateli do wolności.

Co rozumiemy przez dobro wspólne?

Dobro wspólne jest sumą warunków życia społecznego, które umożliwiają zrzeszeniom i poszczególnym członkom osiągnąć pełniej własną doskonałość.

Na czym opiera się dobro wspólne?

Dobro wspólne opiera się na trzech istotnych elementach:

• a poszanowaniu podstawowych praw człowieka;

• na rozwoju dóbr duchowych i ziemskich w społeczeństwie;

• na pokoju i bezpieczeństwie społeczności i poszczególnych członków.

Czego wymaga godność osoby ludzkiej?

Godność osoby ludzkiej domaga się wspólnej troski o budowanie i wspieranie instytucji, które poprawiają warunki życia ludzkiego.

SPRAWIEDLIWOŚĆ SPOŁECZNA

"Sprawiedliwość społeczną można osiągnąć jedynie przy poszanowaniu transcendentnej godności człowieka" (KKK 1929)

Jak społeczeństwo może zapewnić u siebie sprawiedliwość społeczną?

Społeczeństwo może zapewnić sprawiedliwość społeczną, gdy stwarza warunki do tego, aby zrzeszenia oraz każdy obywatel mogli osiągnąć to, co im się należy.

Co znaczy poszanowanie osoby ludzkiej?

Przez poszanowanie osoby ludzkiej rozumiemy traktowanie bliźniego jak siebie samego, oraz na poszanowaniu podstawowych praw wypływających z godności człowieka.

Na czym opiera się równość między ludźmi?

Równość między ludźmi opiera się godności i prawach.

Czemu służą różnice między ludźmi?

Różnice między ludźmi należą do zamysłu Bożego, który chce, abyśmy potrzebowali siebie nawzajem.

Co to jest solidarność?

Solidarność jest cnotą wybitnie chrześcijańską, ponieważ urzeczywistnia ona podział dóbr duchowych bardziej niż materialnych.

PRAWO I ŁASKA

"Zabiegajcie o wiosnę zbawienie z bojaźnią i drżeniem... Albowiem to Bóg jest w was sprawcą i chcenia i działania zgodnie z Jego wolą" (Flp 2,12-13).

Co to jest prawo?

Prawo jest rozporządzeniem rozumu dla dobra wspólnego, wydanym przez tego, kto troszczy się o wspólnotę.

Co rozumiemy przez prawo w świetle Pisma św.?

Według Pisma świętego Prawo jest ojcowskim pouczeniem Boga wskazującego człowiekowi drogi, które prowadzą do obiecanego szczęścia, a zakazującego dróg prowadzących do zła.

Co to jest prawo naturalne?

Prawo naturalne jest uczestnictwem człowieka, stworzonego na obraz Stwórcy, w mądrości i dobroci Boga. Stanowi ono podstawę godności człowieka, jego praw i obowiązków.

Co cechuje prawo naturalne?

Prawo naturalne jest niezmienne i trwałe wśród zmian historycznych. Jego zasady są ważne w całym świecie. Stanowi ono konieczną podstawę dla prawa moralnego i cywilnego.

Co to jest Stare Prawo?

Stare Prawo stanowi pierwszy etap prawa objawionego. Jego przepisy moralne streszczone są w dziesięciu przykazaniach.

Jakie są podstawowe cechy Nowego Prawa?

Podstawowymi cechami Nowego Prawa są:

• miłość,

• łaska i

• wolność.

Co zawiera Nowe Prawo?

Oprócz dziesięciu przykazań Bożych, Nowe Prawo zawiera rady ewangeliczne, zalecane przez Chrystusa. Są to:

• ubóstwo,

• czystość,

• posłuszeństwo.

ŁASKA I USPRAWIEDLIWIENIE

Wszyscy od Boga "dostępują usprawiedliwienia darmo, z Jego łaski, przez odkupienie, które jest w Jezusie Chrystusie" (Rz 3,24).

Co to jest łaska?

Łaska jest pomocą, jakiej udziela nam Pan Bóg, byśmy żyli zgodnie z Jego wolą i stali się Jego przybranymi dziećmi.

Co to jest usprawiedliwienie?

Usprawiedliwienie jest to przejście ze stanu grzechu do stanu łaski, dzięki czemu grzesznik staje się sprawiedliwym.

Co obejmuje usprawiedliwienie?

Usprawiedliwienie obejmuje odpuszczenie grzechów, uświęcenie, odnowienie wewnętrzne człowieka.

Co to jest łaska uświęcająca?

Łaska uświęcająca jest darem darmo danym, przez który Pan Bóg obdarza nas swoim życiem, wlanym przez Ducha Świętego do naszej duszy, by ją uleczyć z grzechu i uświęcić.

Co to są charyzmaty?

Charyzmaty są to szczególne łaski Ducha Świętego, ukierunkowane na łaskę uświęcającą, których celem jest dobro wspólne Kościoła.

Co rozumiemy przez łaski aktualne?

Pan Bóg działa przez liczne łaski aktualne (uczynkowe), potrzebne do osiągnięcia koniecznych dóbr doczesnych i do osiągnięcia życia wiecznego.

Od czego zależą zasługi człowieka?

Zasługi człowieka zależą od łaski Ducha Świętego oraz od miłości, która w nas jest pierwszorzędnym źródłem zasługi przed Bogiem.

KOŚCIÓŁ MATKĄ I WYCHOWAWCZYNIĄ

W Kościele chrześcijanin wypełnia swoje powołanie; przyjmuje słowo Boże; otrzymuje łaski sakramentów; uczy się przykładu świętości, którą odkrywa u Świętych wspominanych w liturgii (por.KKK.2030).

Jaki jest wiązek między życiem moralnym a liturgią Kościoła?

Życie moralne chrześcijanina ma swoje źródło w liturgii, a zwłaszcza w celebracji sakramentów.

Czego dotyczą przykazania kościelne?

Przykazania kościelne odnoszą się do chrześcijańskiego życia moralnego, które jest związane z życiem liturgicznym i czerpie z niego moc.

Ile jest przykazań kościelnych?

Jest pięć przykazań kościelnych:

1.W niedziele i święta we Mszy świętej nabożnie uczestniczyć.
2. Przynajmniej raz w roku spowiadać się.
3. Przynajmniej raz w roku w czasie wielkanocnym Komunię świętą   przyjmować.
4. Ustanowione przez Kościół dni święte święcić.
5.Posty nakazane zachowywać.

Jakie posty nas obowiązują?

Post zwykły, czyli wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych obowiązuje we wszystkie
piątki całego roku
Wigilię Bożego Narodzenia tych, którzy ukończyli 14 rok życia.

Post ścisły, w
Środę Popielcową
Wielki Piątek, obowiązuje dorosłych od ukończenia 21 roku, do rozpoczęcia 60 roku życia.

Jak Kościół uczy moralności?

Nauczanie pasterzy Kościoła w dziedzinie moralności dokonuje się zazwyczaj przez katechezę i przepowiadanie na podstawie Dekalogu, który zawiera zasady życia moralnego ważne dla każdego człowieka.

Kto może wypowiadać się na temat moralności?

Do papieża i biskupów jako autentycznych nauczycieli należy wypowiadanie się w kwestiach moralności, które wchodzą w zakres prawa naturalnego i rozumu.

Czego dotyczy nieomylność Urzędu Nauczycielskiego Kościoła?

Nieomylność Urzędu Nauczycielskiego obejmuje wszystkie treści nauki, łącznie z moralnością, bez których zbawcze prawdy wiary nie mogą być strzeżone, wykładane czy zachowane.

PRZYKAZANIA BOŻE

DEKALOG

"Przykazania: Nie cudzołóż, nie zabijaj, nie kradnij, nie pożądaj, i wszystkie inne - streszczają się w tym nakazie: Miłuj bliźniego swego jak siebie samego! Miłość nie wyrządza zła bliźniemu. Przeto miłość jest doskonałym wypełnieniem Prawa" (Rz 13,9-10)

Co Pan Jezus powiedział o przykazaniach?

Na pytanie młodzieńca: "Co dobrego mam czynić, aby otrzymać życie wieczne?", Pan Jezus odpowiedział: "Jeśli chcesz osiągnąć życie, zachowaj przykazania" (Mt 19,16-17).

Jak Ewangelia ocenia Dekalog?

Jezus swoim życiem i nauczaniem zaświadczył o nieprzemijającej aktualności Dekalogu.

Jak Tradycja Kościoła ocenia Dekalog?

Tradycja Kościoła, będąc wierna Pismu świętemu i idąc za przykładem Jezusa, przyznała Dekalogowi podstawową rolę i znaczenie.

Co Dekalog wyraża?

Dekalog jest uprzywilejowanym wyrazem prawa naturalnego.

Skąd mamy prawo naturalne?

Prawo naturalne znamy za pośrednictwem Objawienia Bożego i rozumu ludzkiego.

Jak nazywamy przekroczenie przykazania Bożego?

Przekroczenie Bożego przykazania nazywamy grzechem.

Czy zachowanie przykazań jest możliwe?

Pan Bóg sprawia swoją łaską, że możliwe jest dla nas zachowanie tego, czego od nas wymaga.

Jak brzmi zdanie, w którym Pan Jezus streścił wszystkie przykazania?

Pan Jezus streścił wszystkie przykazania Boże w zdaniu: "Będziesz miłował Pana Boga swego całym swoim sercem, całą swoją duszą i całym swoim umysłem..., a bliźniego swego, jak siebie samego" I dodał: "Na tych dwóch przykazaniach opiera się całe Prawo i Prorocy.