207
Eugeniusz IV
(Gabriele
Condulmaro)
1431-1447
Gabriele Condulmaro
3 marca 1431 – 23 lutego 1447
ITALCZYK
Gabriele Condulmaro urodził się około 1383 r. w Wenecji, w zamożnej rodzinie mieszczańskiej. Był siostrzeńcem papieża Grzegorza XII, papieskim skarbnikiem, protonotariuszem, mnichem w klasztorze augustianów w 1407 r. biskupem Sieny, a następnie kardynałem-prezbiterem. Uczestniczył w obradach XVI Soboru Powszechnego w Konstancji. Był legatem Marcina V w Bolonii i Marchii Ankony.
Po śmierci Marcina V kardynałowie zebrani w Rzymie na konklawe, po wyborze Gabriele Condulmera, ale jeszcze przed jego koronacją, zmusili go do podpisania zobowiązania o przestrzeganiu uchwał soborowych i dopiero wtedy odbyła się koronacja papieża, który przyjął imię Eugeniusz IV.
Papież Eugeniusz IV w 1431 r. zwołał XVII Sobór Powszechny. Sobór określił sposób odbywania konklawe, formułę przysięgi i zobowiązania papieża w pełnieniu władzy w Kościele i Państwie Kościelnym. W maju 1434 r. wybuchła przeciwko Eugeniuszowi IV rewolta, inspirowana przez ród Colonnów z powodu odebrania im dóbr majątkowych nadanych przez Marcina V – papieża Colonna. Papież Eugeniusz IV w przebraniu mnicha zbiegł do Florencji nadal kierować Kościołem. We wrześniu 1443 r. papież Eugeniusz IV powrócił do Rzymu. Ze względu na narastające rozbieżności między soborem a papieżem Eugeniusz IV rozesłał do wszystkich władców chrześcijańskich memoriał, w którym skarżył się na sobór i zalecił odwołanie biskupów i poselstw z Bazylei. Papież przeniósł obrady soboru najpierw do Ferrary, następnie do Florencji, gdzie podpisano akt unii w obliczu niebezpieczeństwa inwazji Turków. Sobór pozostały w Bazylei 24 stycznia 1438 r. uznał Eugeniusza IV za heretyka i deponował go. Wybrano na jego miejsce Feliksa V. Sobór 16 maja 1439 naprawdę wiary katolickiej ogłosił twierdzenie o wyższości soboru nad papieżem; zakazano papieżowi odraczać, rozwiązywać i przenosić sobór oraz uchwalono, że kto pierwszych dwóch prawd nie uzna, jest heretykiem.
Duchowieństwo francuskie ogłosiło tzw. sankcję pragmatyczna przyjętą w Bourges 7 lipca 1439 r. Zawierała ona dekrety ograniczające władzę papieża. Głosiła wyższość soboru nad papiestwem, prawo francuskiego Kościoła do dysponowania swoją doczesną własnością, niezależnie od Stolicy Apostolskiej.
W Kościele polskim, stosunek do schizmy bazylejskiej nie był jednolity. Król Polski Władysław III (1434-1444) uznawał obiediencję Eugeniusza IV jak i biskup poznański Andrzej z Bnina (1438-1479). Kardynał Zbigniew Oleśnicki (1389-1455) jak i arcybiskup lwowski Jan Odrowąż (zm. 1450r.) uznali Feliksa V.
Eugeniusz IV zmarł i został pochowany w Rzymie w kościele S Salvatore in Lauro.