32
310/311-314
Melchiades
2 lipca 310/ 311 – 10 / 11 stycznia 314
AFRYKAŃCZYK
Po śmierci Euzebiusza sediswakancja trwała kilka lat zanim wybrano nowego następcę na stolicę Piotrową, papieża Milcjadesa. Za pontyfikatu Milcjadesa nastąpiła radykalna zmiana w sytuacji politycznej kościoła. Edykt tolerancyjny wydany przez cesarza Konstantyna I Wielkiego zwany edyktem mediolańskim w lutym 313r., zahamował prześladowanie chrześcijan, chrześcijaństwo zostało uznane za pełnoprawną religię w państwie rzymskim, Kościołowi zwrócono dobra i budynki kościelne skonfiskowane za czasów prześladowań. Kościół był równouprawniony z pozostałymi religiami i mógł budować Kościoły. Niedzielę uznano za państwowy dzień odpoczynku.
Papież Milcjades otrzymał od Konstantyna I Wielkiego Pałac Laterański cesarzowej Faustyny na Monte Celio, który stał się rezydencją papieży. Za pontyfikatu Milcjadesa nastąpił rozłam w Kościele afrykańskim na tle ważności udzielanych sakramentów w zależności od moralnego poziomu szafarza a nie z mocy samego sakramentu. Na czele oponentów stanął biskup Kartaginy Donat (stąd nazwa schizmy – donatyzm). O roztrzygnięcie sporu zwrócono się do cesarza Konstantyna I Wielkiego. Cesarz powierzył rozstrzygnięcie sporu papieżowi, prosząc – aby poinformowano go o podjętych decyzjach. Był to pierwszy list cesarza rzymskiego do papieża. Papież Milcjades zwołał synod do Rzymu 2 października 313r. w pałacu laterańskim. Na synodzie potępiono i ekskomunikowano Donata. Z teologicznego punktu widzenia synodu działanie sakramentu było niezależne od moralnego stanu jego szafarza. Milcjades zmarł w Rzymie i został pochowany w katakumbach św. Kaliksta przy Via Appia. Kościół czci Milcjadesa jako świętego w liturgii 10 grudnia.